Birleşmiş Milletler, 7 Haziran 2024’te, 2025 yılını Uluslararası Kuantum Bilimi ve Teknolojisi Yılı (International Year of Quantum Science and Technology, IYQ) olarak ilan etmiştir. Bildiride, bu yıl boyunca sürecek, dünya çapındaki girişim “kuantum bilimi ve uygulamalarının önemi konusunda kamu farkındalığını artırmayı amaçlayan her düzeydeki etkinliklerle” kutlanacağı belirtilmektedir. Bu kapsamda Kuantum Teknolojilerinde Türkiye’yi lider ülkeler arasına sokmak ve bu alanda kabiliyetler kazanmak amacıyla, Başkanlığımız tarafından KUANTUM Odak Teknoloji Ağı (OTAĞ) çalışmaları Aralık 2024’te başlatılmıştır. 2025 yılı boyunca devam edecek çalışmalara ilave olarak teknoloji paylaşım günü, mevcut altyapı/laboratuvar ziyaretleri faaliyetleri gerçekleştirilmektedir.  

Kuantum Teknolojilerine yönelik Başkanlığımız tarafından 2020 yılında oluşturulan Yol Haritası doğrultusunda aynı yıl gerçekleştirilen 6.Ar-Ge Paneli’nde alınan karar ile projeler başlatılmıştır. Bu kapsamda kuantum algılama, hesaplama ve haberleşme ana teknoloji dallarında yurt içindeki teknoloji hazırlık seviyesini artırmaya yönelik projeler planlanmıştır.

Başkanlığımız tarafından Kuantum Teknolojilerine yönelik faaliyetlere

Kuantum Teknolojileri Programı kapsamında Kuantum RADAR, Kuantum LİDAR, SOĞUK ATOM ve Rubidyum (Rb) Atomik Saat Projeleri başlatılmıştır.

2022 yılında, Kuantum LİDAR ve Kuantum Radar Projeleri başlatılmıştır.

• Kuantum LİDAR Projesi ile yakın gelecekte ülkemizin stratejik kurum/kuruluş ve altyapılarının güvenliği için yurt içinde Kuantum LİDAR teknolojisine sahip olunması hedeflenmektedir. Proje kapsamında, Kuantum LİDAR Ar-Ge çalışması yapılarak yerli ve milli Kuantum LİDAR prototipinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır.
• Kuantum RADAR Projesi kapsamında, Kuantum RADAR Ar-Ge çalışması yapılarak yerli ve milli Kuantum RADAR prototipinin alt bileşenlerinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Kuantum RADAR prototipi alt bileşenleri 2 farklı alternatif yöntem ile geliştirilmektedir. Alternatif-I kapsamında optik frekans, görünür veya kızılötesi bantlarında oluşturulan dolanık fotonlar kullanılacaktır. Alternatif-II kapsamında mikrodalga bandında oluşturulan dolanık fotonlar kullanılacaktır.
• Kuantum LİDAR ve RADAR teknolojisi ile sinyalleri fark edilmeksizin hedef tespiti yapılabilmesi, elektronik harp karıştırma, aldatma tekniklerine dayanıklı olması, görünmezlik teknolojisine sahip hava hedeflerinin tespit edilmesi hedeflenmektedir.

2024 yılında, SOĞUK ATOM ve GÜNEŞ Projesi başlatılmıştır.

• Soğuk Atom Tabanlı Ataletsel Sensör (SOĞUK ATOM) Projesi kapsamında navigasyon amaçlı sensör geliştirilmekte olup soğuk atom kübit teknolojisi yurtiçinde kazanılmaktadır.
• Rubidyum Atomik Saat Geliştirilmesi (GÜNEŞ) Projesi ile gemi veri dağıtım ve denizaltı bilgi dağıtım sistemlerinde kullanılabilecek Rb Atomik Saat geliştirilecektir.

Kuantum teknolojilerinde ülkemizin dünya ile eş zamanlı olarak teknolojik kazanımlarını gerçekleştirmesi ve yurtdışından temini mümkün olmayan milli kritik ürünleri yurt içinde geliştirmesi için Kuantum Teknolojileri’ni destekliyoruz.

Türkiye’nin kuantum teknolojilerinde ihtiyaç duyduğu altyapıların kurulması, insan kaynağı yetiştirilmesi, yurt içi kuantum teknolojileri ekosistemin ve teknolojik birikimin geliştirilmesi, yurt içi kuantum teknolojilerinin odaklı olarak yürütülmesi, ulusal ve uluslararası iş birliklerinin artırılması faaliyetlerini yürütmekte ve yurtiçi Ar-Ge ekosisteminin bu faaliyetlere en üst düzeyde katılımını teşvik etmekteyiz.  

Kuantum teknolojileri, askeri ve sivil alanda yenilikçi ve çığır açan teknolojilerin başında gelmektedir. Geleceğin harp ortamında oyun değiştirici etkileri olması öngörülmekte olan kuantum teknolojilerinin sivil alanda da malzeme ve ilaç geliştirme, tıbbi araştırmalar, haberleşme, uzay ve enerji gibi kritik sektörlerde de yeni bir çığır açması beklenmektedir.

Kuantum Teknolojileri alanında ülkemizde çalışılması gereken yakın ve uzak vadeli konular Kuantum OTAĞ kapsamında oluşturulan “Kuantum Hesaplama”, “Kuantum Algılama” ve “Kuantum Haberleşme” Odak Çalışma Grupları ile belirlenecektir. Bu kapsamda çalışmalar halen devam etmekte olup Odak Çalışma Grup toplantıları ve Yönlendirme Komitesi toplantıları gerçekleştirilmektedir. Her bir OÇG altında çalışılması planlanan konu önerileri belirlenerek 1. OÇG çalışmaları tamamlanmıştır.

Kuantum OTAĞ faaliyetlerinin yaklaşık bir yıl boyunca devam etmesi planlanmakta olup; yürütülecek çalışmalar sonucunda, Kuantum Teknolojileri Yol Haritası’nın güncellenmesi hedeflenmektedir.